PATRONKI NASZEGO STOWARZYSZENIA
KAROLINA LANCOROŃSKA z Brzezia herbu Zadora– polska historyk i historyk sztuki, nauczycielka akademicka Uniwersytetu Jana Kazimierza, żołnierz Armii Krajowej, więzień obozu koncentracyjnego Ravensbrück, oficer prasowa 2 Korpusu Polskiego Polskich Sił Zbrojnych, po 1945 najszerzej rozpoznawalna działaczka Polonii we Włoszech, inicjatorka i współzałożycielka Polskiego Instytutu Historycznego w Rzymie, pisarka, członek założyciel Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie i członkini Polskiej Akademii Umiejętności. Urodzona 11 sierpnia 1898 w Buchberg am Kamp, Dolna Austria, zm. 25 sierpnia 2002 w Rzymie. Karla – tak była nazywana przez najbliższą rodzinę odziedziczyła po swoim ojcu nie tylko imię, ale także zainteresowania. Oboje kochali sztukę. Karol Lanckoroński stworzył znakomitą kolekcję malarstwa, którą później Karolina podarowała Polsce.
Rodzina Lanckorońskich związała się z Wiedniem na lata, kiedy to jeden z przodków przeprowadził się do habsburskiej stolicy po trzecim rozbiorze Polski. Kolejne pokolenia brały aktywny udział w życiu politycznym monarchii. Mimo bliskich związków Lanckorońskich z austriackim dworem i wiedeńskimi elitami, rodzina zachowała mocną więź z kulturą polską. Podczas I wojny światowej Karol zorganizował w swojej posiadłości ośrodek rekonwalescencyjny dla polskich żołnierzy. Kilkunastoletnia Karolina pracowała tam jako sanitariuszka. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku rodzina przyjęła obywatelstwo polskie. W 1920 roku ukończyła studia w Wiedniu, tam też po sześciu latach obroniła doktorat poświęcony malarstwu Michała Anioła. W dwudziestoleciu międzywojennym związała się ze lwowskim uniwersytetem Jana Kazimierza, na którym w 1935 roku ― jako pierwsza kobieta w Polsce ― uzyskała habilitację z historii sztuki. Od 1933 (po śmierci ojca) zajmowała się także administracją dóbr rodzinnych w Małopolsce Wschodniej (m.in. w Komarnie i Rozdole). Pozowała także do rysunków i obrazów, m.in. Jacka Malczewskiego.
Wybuch II wojny światowej zastał Karolinę we Lwowie. Po zajęciu miasta przez Armię Czerwoną przez pewien czas kontynuowała wykłady na Uniwersytecie Lwowskim. Zaangażowała się w działalność konspiracyjną. Wobec zagrożenia aresztowaniem przez NKWD skorzystała z możliwości wymiany ludności między terenami polskimi okupowanymi przez ZSRR i hitlerowskie Niemcy. W maju 1940 roku znalazła się na ziemiach okupowanych przez Niemców. Służyła w szeregach Związku Walki Zbrojnej, a następnie w Armii Krajowej (porucznik). Z polecenia dowództwa konspiracyjnego brała udział w pracach uznawanej przez Niemców Rady Głównej Opiekuńczej, utrzymując m.in. kontakt z wieloletnim przyjacielem rodziny, arcybiskupem krakowskim Adamem Sapiehą. W maju 1942 roku została aresztowana przez Gestapo i przewieziona do Stanisławowa gdzie trafiła do tamtejszego więzienia. Wstawiennictwo włoskiej rodziny królewskiej uratowało ją przed wyrokiem śmierci. Przeniesiono ją do aresztu we Lwowie, potem w Berlinie, a ostatecznie do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück. Swoim przeżyciom poświęciła książkę „Wspomnienia wojenne”.
Po zakończeniu wojny Karolina Lanckorońska zdecydowała, że pozostanie we Włoszech. W 1945 roku współzałożyła Polski Instytut Historyczny w Rzymie. Przez ponad pół wieku promowała polskie dziedzictwo i wspierała naukę, powołując między innymi Fundację Lanckorońskich, dzięki której dziesiątki badaczy z Polski miało szansę wyjechać na zagraniczne stypendia. Na emigracji kontynuowała pracę naukową, pozostając aktywną do późnych lat życia. W 1990 została przyjęta w poczet członków Polskiej Akademii Umiejętności. Nadano jej doktoraty honorowe m.in. Uniwersytetu Jagiellońskiego (1983), Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie w Londynie (1988), Uniwersytetu Wrocławskiego (1990). Za swoją działalność została uhonorowana wieloma odznaczeniami, w tym Orderem Odrodzenia Polski. W 1994 roku jako jedyna spadkobierczyni rodu postanowiła przekazać na Zamek Królewski w Warszawie oraz na Wawel ponad 500 obiektów ze zbiorów Karola Lanckorońskiego, między innymi dzieła malarstwa włoskiego i dwa obrazy Rembrandta. Zmarła w 2002 roku, w wieku 104 lat. Została pochowana na rzymskim cmentarzu Campo Verano.
Źródło:pl.wikipedia.org historiaposzukaj.pl